Sentencje łacińskie # 3

Per fas et nefas - prawem i bezprawiem (nie przebierając w środkach)

Per scientiam ad salutem aegroti- przez wiedzę do zdrowia chorego.

Pereat mundus, fiat iustitia! - niech zginie świat, byleby się stało zadość sprawiedliwości (Św. Augustyn)

Periculum in mora - niebezpieczeństwo w zwłoce.

Piscem natare doces - rybę uczysz pływać.

Plenus venter non studet libenter - pełny brzuch uczy się niechętnie.

Plures crapula quam gladius perdidit - pijaństwo gubi gorzej od miecza.

Post cenam non stare sed mille passus meare.

Post hoc non est propter hoc - potem nie znaczy dlatego.

Post mortem est nulla voluptas - po śmierci nie czas na przyjemności.

Praemonitus, praemunitus - ostrzeżony - uzbrojony.

Praesente medico nihil nocet - w obecności lekarza nic nie szkodzi.

Praevenire melius est quam praeveniri - lepiej jest wyprzedzać niż być wyprzedzanym.

Primum non nocere - po pierwsze - nie szkodzić.

Principes hominum, filii hominum, non est salus in illis - darmo szukać zbawienia u pierwszych wśród ludzi, u synów ludzi (Adam Mickiewicz)

Pro arte et studio.

Quae vetera nunc sunt, fuerunt olim nova - to co teraz jest stare, kiedyś było nowe (Kwintylian)

Qualis vir, talis oratio - jaki mąż, taka mowa.

Qui bibit, dormit; qui dormit, non peccat; qui non peccat, sanctus est (ergo: qui bibit - sanctus est) - kto pije - ten śpi, kto śpi - nie grzeszy, kto nie grzeszy - jest święty, a więc: kto pije, jest święty.

Qui gladio ferit, gladio perit - kto mieczem wojuje od miecza ginie.

Qui rogat, non errat - kto pyta nie błądzi.

Qui scribit, bis legit - kto pisze, ten podwójnie czyta.

Qui tacet, consentire videtur - kto milczy, ten się zgadza.

Quicquid agis, prudenter agas et respice finem - cokolwiek czynisz, czyń roztropnie i wypatruj końca (miej na uwadze efekt).

Quicquid Latine dictum sit, altum videtur - cokolwiek powiesz po łacinie brzmi mądrze.

Quicquid discis, tibi discis - czegokolwiek się uczysz, uczysz się dla siebie.

Quo vadis Domine - dokad zmierzasz panie?

Quod licet Iovi, non licet bovi - Co przystoi Jowiszowi, nie przystoi wołu (polskie: "co wolno wojewodzie...")

Quod medicina aliis, aliis est acre venenum - co dla jednych jest lekarstwem, dla innych jest straszną trucizną.

Quot capita, tot sententiae - ile głów, tyle zdań.

Rediit ad plures - dołączył do licznych, do większości (tj. umarł)

Rem tene, verba sequentur - rzecz trzymaj (trzymaj się tematu), słowa nadążą za nim (Kato Starszy)

Requestat in pace (R.I.P) - niech spoczywa w pokoju (napis na nagrobkach)

Repetitio est mater studiorum - powtarzanie jest matką nauki (uczenia się)

Romanus sedendo vincit - Rzymianin siedząc zwycięża.

Saepe est etiam sub palliolo sordido sapientia. - często jest tak, że pod płaszczem ubogim mądrość się skrywa.

Saepe morborum gravium exitus incerti sunt - jak się zakończy ciężka choroba jest często niepewne (mimo, że pacjent ciężko choruje, zawsze może wyzdrowieć)

Salus aegroti suprema lex esto - zdrowie chorego najwyższym prawem.

Salus populi suprema lex esto - dobro ludu najwyższym prawem.

Salus rei publicae suprema lex esto - dobro republiki najwyższym prawem (Cyceron)

Sapienti sat - mądrej głowie dość dwie słowie (zob. Dictum sapienti sat)

Sapienta ars vivendi putanda est - mądrość należy uważać za sztukę życia.

Sapere aude - odważ się być mądrym (Horacy)

Scientiae radices amarae, fructus dulces - Wiedzy korzenie niemiłe, owoc słodki.

Scio me nihil scire - wiem, że nic nie wiem.

Scribere scribendo, dicendo dicere disces - pisać uczysz się pisząc, mowy - mówiąc.

Semper in altum - zawsze wzwyż.

Semper paratus - zawsze gotowy.

Sero venientibus ossa - kości (zostają) dla tych, którzy przychodzą za późno (na ucztę); kto późno przychodzi, ten sam sobie szkodzi.

Si tacuisses, philosophus mansisses - gdybyś milczał, byłbyś filozofem (a tak odezwaniem się ujawniłeś głupotę)

Si vis pacem, para iustitiam - chcesz pokoju, czyń sprawiedliwość.

Si vis pacem, para bellum - jeśli chcesz pokoju, przygotuj się do wojny.

Sibi omino similis

Sic transit gloria mundi - tak przemija chwała tego świata.

Simila similibus curantur - podobne leczy się podobnym (zasada medycyny ludowej: czymżeś się struł, tym się lecz)

Sine labore non erit panis in ore - bez pracy nie będzie chleba w ustach (polskie: Bez pracy nie ma kołaczy)

Sine ira et studio - bez gniewu i namiętności (Tacyt, Roczniki - zapewnienie o bezstronności autora)

Sit tibi terra levis. - dosł. Niechaj tobie ziemia lekka (będzie).

Sursum corda! - w górę serca!

Solus contra omnes - sam przeciw wszystkim.

Tabula rasa - czysta tablica.

Talis pater, talis flius - Jaki ojciec, taki syn.

Tarde venientibus ossa - dosł. Dla leniwie przychodzących kości (zostają)

Tempora mutantur et nos mutamur in illis - czasy się zmieniają, a my zmieniamy się wraz z nimi.

Tertius gaudens - trzeci się cieszy (polskie: gdzie dwóch się bije, tam trzeci korzysta)

Tres faciunt collegium - trzech tworzy zebranie (zwyczajowe i prawne minimum do założenia związku, rozpoczęcia obrad)

Treuga Dei - rozejm Boży.

Totus Tuus - Cały Twój.

Ubi concordia, ibi victoria - gdzie zgoda, tam zwycięstwo.

Ubi tu Gaius, ibi ego Gaia - gdzie ty Gajuszem, tam ja Gają (starożytna formuła ślubna wypowiadana przez pannę młodą)

Unum castigabis, centum emendabis - jednego zganisz, a stu (tym) naprawisz.

Usus magister est optimus - doświadczenie jest najlepszym nauczycielem, Cyceron.

Ut ameris, amabilis esto - jeśli chcesz być kochanym, bądź godny miłości.

Ut sementem feceris, ita metes. - jak zasiew czynisz, tak zbierzesz.

Ut sis nocte levis, sit tibi cena brevis! - abyś był lekki w nocy, krótko jedz.

Vade mecum! - dosłownie: chodź ze mną (postępuj jak wskazano - nazwa poradników)

Vae victis - biada zwyciężonym (porównaj gloria victis)

Vale et me ama - żegnaj i kochaj mnie (forma zakończenia listu)

Vanitas vanitatum et omnia vanitas - marnośc nad marnościami i wszystko marność.

Veni, vidi, vici - przyszedłem, zobaczyłem, zwyciężyłem (wg Plutarcha słowa Juliusza Cezara po zwycięstwie nad Farnacesem, królem Pontu)

Verba docent, exempla trahunt - słowa uczą, przykłady pociągają (skłaniają do naśladowania)

Verba volant, scripta manent - słowa ulatują, pisma pozostają.

Veritas temporis filia est - prawda jest córką czasu (z czasem wszystko wychodzi na jaw; wg Gelliusza XII, 11, 7 "słowa któregoś z dawnych poetów, którego nazwisko mi teraz wyleciało z pamięci")

Vestigia terrent - ślady odstraszają (a więc nie wchodźmy do jaskini, jeżeli widać tylko ślady wchodzących)

Video lupum - widzę wilka (polskie: O wilku mowa, a wilk tuż)

Video meliora proboque, deteriora sequor - widzę lepsze i pochwalam, ale idę za gorszym.

Virtuti militari. - męstwu żołnierskiemu.

Volenti non fit iniuria - chcącemu nie dzieje się krzywda.

Vox populi, vox Dei - głos ludu, to głos Boga (Alkuin - ok. 735 - 804)

Vulnerant omnes, ultima necat. - ranią wszystkie, ostatnia zabija (o godzinach; napis na zegarze)